Πόσες φορές έχετε  βρεθεί στη θέση που ενώ θέλετε να πείτε  «ΟΧΙ»,  τελικά η απάντηση που βγαίνει από τα χείλη σας είναι «ΝΑΙ»;  Αν, συνήθως,  βιώνετε δυσάρεστα συναισθήματα όταν κάποιος απαντά αρνητικά στα λεγόμενά σας, τότε είναι αναμενόμενο να σας είναι εξίσου δύσκολο να πείτε και εσείς  όχι στους άλλους, γιατί  πιστεύετε  ότι έτσι θα τους δυσαρεστήσετε.

Στην πραγματικότητα, ο τρόπος και η συχνότητα με την οποία ο καθένας χειρίζεται  το όχι, υποδεικνύει τις βαθύτερες πεποιθήσεις του σχετικά με την ανάγκη του για αποδοχή, όπως «Πρέπει να ευχαριστώ  τους άλλους», «Είναι εγωιστικό να βάζω τον εαυτό μου πάνω από τους άλλους», «Αν δυσαρεστήσω κάποιον, θα με απορρίψει», «Αν αρνηθώ, δεν είμαι καλή κόρη/ φίλη/ συνάδελφος κλπ.».  Αν ανήκετε και εσείς σε αυτούς τους ανθρώπους, έχετε αναρωτηθεί ποτέ τη αναλογία ανάμεσα στα ναι προς τον εαυτό σας και στα ναι προς τους άλλους;  Αν το κάνετε είναι πιθανό να δείτε ότι ενώ σας είναι δύσκολο να πείτε όχι στους άλλους, την ίδια στιγμή το λέτε, με ευκολία,  στον εαυτό  σας και τις ανάγκες  του.  Ερευνητικά, έχει φανεί ότι η δυσκολία των ανθρώπων να πουν όχι, σε βάθος χρόνου  επιβαρύνει την ψυχική τους υγεία, καθώς  συνδέεται με χαμηλή αυτοπεποίθηση, αρνητικά συναισθήματα , άγχος και κατάθλιψη.

Μήπως, λοιπόν, έχει έρθει η στιγμή να δείτε το όχι και από τη θετική του πλευρά; Γιατί όσο περίεργο και αν ακούγεται, αυτή η αρνητικά χρωματισμένη λέξη στην ουσία αποτελεί  το μέσο επίλυσης της εσωτερικής σας σύγκρουσης ανάμεσα στην επιθυμία σας να σας αποδέχονται  και της ανάγκης σας να διεκδικείτε  τα θέλω σας. Κάθε φορά που λέτε ναι  για να σας αγκαλιάσουν οι άλλοι, είναι σημαντικό να σκεφτείτε ότι λέγοντας όχι,  αγκαλιάζετε οι ίδιοι τον εαυτό σας.  Ουσιαστικά το δίλλημα «Να δεχτώ ή να αρνηθώ» σε μια δεύτερη ανάγνωση εμπεριέχει τις εξής δυο προοπτικές: «Να δείξω ένα ευχάριστο άτομο για τους  άλλους ή  την αληθινή μου προσωπικότητα;» Η στιγμή που λέμε όχι αφορά μια συγκριμένη κατάσταση σε μια συγκεκριμένη στιγμή  και είναι αποτέλεσμα αυτογνωσίας. Μια παραδοχή ότι  ξέρω τον εαυτό και τις επιθυμίες μου και με εμπιστεύομαι!

Αδιαμφισβήτητα, το να πείτε όχι δεν είναι μια εύκολη αποστολή.  Για να είστε σε θέση να την φέρετε εις πέρας με επιτυχία, χρειάζεται  χρόνος,  προσπάθεια και υποστήριξη.  Χρειάζεται, να γνωρίσετε ξανά τον εαυτό σας, να ενισχύσετε τη δυναμική σας και να εξασκηθείτε στις δεξιότητες  θετικής επικοινωνίας. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι  το να λέτε όχι σημαίνει ότι θέτετε όρια και αυτό δεν είναι μια πράξη εγωιστική. Είναι ένδειξη ότι αγαπάτε τον εαυτό σας και τον φροντίζετε.

Ευτυχία Ψύλλου

Ψυχολόγος

Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική θεραπεία 

Ειδικευόμενη στη Γνωσιακή – Συμπεριφορική Θεραπεία των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής

Πηγές

Γαλανάκης, Μ. & Σταλίκας, Α. (2017). Ευτυχία Τώρα! Η δύναμη των θετικών συναισθημάτων. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική

Όλοι είμαστε διαφορετικοί και αυτό είναι υπέροχο! Μια εισαγωγή στον αυτισμό που στοχεύει στην ευαισθητοποίηση των μη αυτιστικών ατόμων, καθώς και στην κατανόηση και αποδοχή των αυτιστικών από τον περίγυρο τους. Ο τρόπος που ένα αυτιστικό άτομο, βλέπει τον κόσμο, επικοινωνεί και αλληλεπιδρά με τους άλλους παρουσιάζεται με απλό και κατανοητό τρόπο στο παρακάτω βίντεο.

Αναστασία Στάμου, ΜSc

Παιδοψυχολόγος

Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Θεραπεία

Αγαπητοί φίλοι του Κέντρου,
σας ενημερώνουμε πως την Τρίτη 16/04/2019 στο Mediterranean Colleg,e ο συνεργάτης του Κέντρου μας Ιωάννης Ανδρουτσάκος – Ψυχολόγος, Αξιωματικός Πυροσβεστικού Σώματος -, θα είναι ομιλητής του σεμιναρίου με θέμα “Ψυχολογικές Παρεμβάσεις στην Κρίση & Πρώτες βοήθειες Ψυχικής Υγείας”.
Πληροφορίες: 2108899600
www.education-festival.edu.gr
Meditteranean College, Lecture Hall
Πελλήνης 8 & Πατησίων 107, Αθήνα

«Θέλω να κόψω το τσιγάρο γιατί γνωρίζω ότι επιβαρύνω την υγεία μου και ακόμα περισσότερο για την υγεία των παιδιών μου. Γνωρίζω για τις  επιπτώσεις που έχει το παθητικό κάπνισμα για τα παιδιά μου»

«Θέλω να το κόψω γιατί ο γιατρός επισήμανε ότι στη κατάστασή μου, είναι ζήτημα ζωής και θανάτου»

«Θέλω να το κόψω γιατί τα έβαλα κάτω και υπολόγισα ότι δυο πακέτα την ημέρα, κοστίζουν 180 ευρώ το μήνα, 2160 ευρώ το χρόνο και 21.600 ευρώ τη δεκαετία !»

Το ότι το κάπνισμα έχει καταστροφικές συνέπειες για τον οργανισμό μας και για τους γύρω μας είναι κάτι ιατρικά τεκμηριωμένο.

Γιατί ωστόσο είναι για πολλούς τόσο δύσκολο να το κόψουν ;

Υπάρχουν πολλοί ψυχολογικοί παράγοντες, οι οποίοι έχουν προσδιοριστεί ότι έχουν στενή σχέση με τον εθισμό του τσιγάρου και με την προσπάθεια για διακοπή καπνίσματος. Συμπεριλαμβάνουν αισθήματα θλίψης, ζητήματα ταυτότητας και παλιές συνήθειες. Οι έξι ποιο κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον εθισμό τόσο των ενηλίκων όσο και των ανηλίκων είναι :

• Ο εκνευρισμός
• Η χαλάρωση
• Το «μοναχικό» κάπνισμα
• Η ανάγκη και έτσι δραστηριότητα για συνοδεία
• Η υποκατάσταση τροφίμων
• «Κοινωνικό» κάπνισμα/ κοινωνική αυτοπεποίθηση

Είναι σημαντικό να τονίσουμε βέβαια ότι κανείς δεν έχει την επίκτητη ανάγκη για κάπνισμα, αντιθέτως είναι μια μαθημένη συμπεριφορά, μαθημένη αλληλουχία σκέψεων και πεποιθήσεων.

‘Μαθαίνω να μου αρέσει το κάπνισμα, μαθαίνω να αγνοώ την άσχημη μυρουδιά του και τη δυσαρέσκεια που μου προκάλεσε η πρώτη φορά που το έβαλα στο στόμα μου, εγώ ο ίδιος έμαθα να το συγχέω με τους παραπάνω παράγοντες την ίδια στιγμή που δε θα ήθελα με τίποτα τα παιδιά μου να καπνίζουν’.

Πληθώρα μηνυμάτων από τα μέσα, τα πρότυπα και τη κοινωνία. Τηλεόραση, διαφημίσεις, ταινίες, στερεότυπα που θέλουν τη μοιραία και χειραφετημένη γυναίκα με ένα σλιμ τσιγάρο στο χέρι, τον άντρα χορεύοντας ζεϊμπέκικο με  ένα τσιγάρο στο στόμα κ.ο.κ.

Γιατί όμως άλλοι καταφέρουν να το κόψουν και άλλοι όχι;

Τρεις πολύ σημαντικοί παράγοντες που καθορίζουν το ποσοστό επιτυχίας είναι το κίνητρο , το πόσο δηλαδή πραγματικά θέλει το άτομο να κόψει το κάπνισμα, η επιμονή και η εύρεση εναλλακτικών μεθόδων κάλυψης αναγκών. Χρειάζεται να αναρωτηθεί ο καπνιστής ή η καπνίστρια, ποιες ανάγκες καλύπτει το κάπνισμα και με ποιους υγιείς εναλλακτικούς τρόπους μπορούν να καλυφθούν αυτές οι ανάγκες. Είναι απαραίτητο να καλυφθούν και για αποφυγή υποτροπής και για να μη δημιουργηθεί άλλος πιθανός εθισμός όπως η υπερφαγία.

Σε ποίο κομμάτι θα μπορούσε να παρέμβει ο ειδικός ψυχικής υγείας;

Έχει αποδειχτεί ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος επεξεργάζεται και προσλαμβάνει πληροφορίες χρησιμοποιώντας δυο διαφορετικά συστήματα το ορθολογικό και το βιωματικό. Ενώ λοιπόν ένα άτομο μπορεί ορθολογικά να επιθυμεί να κόψει το κάπνισμα γνωρίζοντας όλες τις πιθανές επιπτώσεις, δεν αισθάνεται την «επιτακτική» ανάγκη να το κόψει οριστικά. Εδώ χρειάζεται και το βιωματικό κομμάτι, το οποίο χρησιμοποιούν οι ειδικοί ψυχικής υγείας για τη στήριξη διακοπής καπνίσματος.

Η ενδυνάμωση των κινήτρων του καπνιστή είναι το πρώτο που θα χρειαστεί να δουλέψει κάποιος μαζί με τον ειδικό. Για ποιους λόγους επιθυμεί να διακόψει το κάπνισμα, πώς φαντάζεται τη ζωή σε εύρος πενταετίας εάν διακόψει και πώς εάν συνεχίσει, ποια τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του καπνίσματος και το πώς θα ήθελαν να ονειρεύονταν της ζωή τους χωρίς αυτό.

Μια από τις ποιο αποτελεσματικές μεθόδους στο σημείο της ενδυνάμωσης κινήτρου είναι η κλινική υπνοθεραπεία. Εδώ το άτομο εισέρχεται σε μια φάση χαλάρωσης και αποκτά με τη βοήθεια του θεραπευτή του την ικανότητα να διαχειρίζεται «θετικά» τη φαντασία του, σα μια μορφή θετικής υποβολής. Εδώ μπορεί να δει τον εαυτό του ως μη καπνιστή καθώς και τα θετικά της αποχής από το τσιγάρο.

Στη συνέχεια ή και παράλληλα με τη κλινική υπνοθεραπεία,  μια από τις ποιο ενδεδειγμένες μορφές ψυχοθεραπείας για τη διακοπή καπνίσματος είναι η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία.

Όσον αφορά το συμπεριφορικό κομμάτι της θεραπείας το άτομο  μαθαίνει να «αυτοπαρατηρεί» τον εαυτό του με τη χρήση ημερολογίου και να «αυτοενισχύεται» με ένα σχεδιασμό συστήματος αμοιβών.  Όσον αφορά το γνωσιακό κομμάτι , όπου γνωσία σημαίνει σκέψη, το άτομο μαθαίνει να αναγνωρίζει τις ανάγκες του μέσω της μορφής σκέψεων και στη συνέχεια , να τις τροποποιεί. Με αυτή τη μέθοδο το άτομο μαθαίνει να διαχειρίζεται  και μια πιθανή υποτροπή, εστιάζοντας στο τι εναλλακτικές μεθόδους θα χρησιμοποιήσει την επόμενη φορά και στο τρόπο σκέψης (π.χ το οτι έκανα ένα τσιγάρο δε σημαίνει αποτυχία).

Για παράδειγμα  μέσω της αυτοπαρατήρησης μπορεί το άτομο να αναγνωρίσει ένα μοτίβο σκέψεων που δείχνουν τη σύνδεση τσιγάρο- χαλάρωση κάτι το οποίο προέρχεται συχνά από την απεγνωσμένη προσπάθεια, αποφυγής αγχωτικών καταστάσεων και αρνητικών συναισθημάτων. Στη συνέχεια θα ακολουθήσουν τεχνικές χαλάρωσης  και ασκήσεις ελέγχου με σκοπό την αποσύνδεση της αναπαράστασης του τσιγάρου και της χαλάρωσης. Εδώ βλέπουμε και το κομμάτι της αντικατάστασης που είναι σημαντικό. ‘Μαθαίνω να διαχειρίζομαι διαφορετικά το άγχος μου, καλύπτω την ανάγκη μου αλλά όχι με το τσιγάρο’.

Μπορεί λοιπόν η διακοπή καπνίσματος να μην είναι εύκολη υπόθεση αλλά το κάπνισμα δε παύει να είναι μια μαθημένη συμπεριφορά. Τα καλά νέα είναι ότι οτιδήποτε μαθαίνεται, ξε-μαθαίνεται!

Ουρανία Ζερικιώτη, ΜSc

Ψυχολόγος της Υγείας

Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Θεραπεία

Κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, η ημέρα είναι αφιερωμένη στην ενημέρωση και αποδοχή του Αυτισμού. Σε μια προσπάθεια να φωτίσει τις άγνωστες πτυχές, να ενημερωθεί το ευρύ κοινό και να κατανοήσει καλύτερα, τι είναι αυτισμός και πως είναι να ζεις με αυτόν. Παράλληλα τιμά τις μοναδικές ικανότητες που έχουν τα άτομα με αυτισμό. Επικεντρώνεται η ημέρα στις δεξιότητες των ατόμων και στο τι μπορούν να προσφέρουν στον κόσμο μας.

Ο αυτισμός είναι μια παρεξηγημένη κατάσταση όπως και οι αυτιστικοί είναι μια παρεξηγημένη κοινωνική ομάδα. Τα παιδιά που κάνουν θόρυβο, που δεν ακούν τους γονείς τους, που φωνάζουν, που δεν σε κοιτάνε στα μάτια. Που προκαλούν αναστάτωση σε ένα χώρο, που δεν τηρούν τους κανόνες, που είναι κακομαθημένα παιδιά. Στερεότυπα που οφείλονται στην άγνοια, στην έλλειψη εκπαίδευσης της κοινωνίας μας. Όχι στα παιδιά και ενήλικες με φάσμα αυτισμού.

Η κοινωνία μας προκαλεί, δεν αποδέχεται, αποξενώνει, απομονώνει παιδιά και ολόκληρες οικογένειες. Τους οδηγεί στο να κλειστούν στο σπίτι, να αποκλειστούν κοινωνικά, επαγγελματικά και οικονομικά. Χιλιάδες παιδιά και ενήλικες που έχουν μάθει να μην ζουν! Για να μπορούμε να ζούμε οι υπόλοιποι καλύτερα. Λες και ο τέλειος μικρόκοσμος μας δεν μπορεί να αντέξει τις ατέλειες. Και όμως, η ομορφιά βρίσκεται πίσω από την ατέλεια, στην λεπτομέρεια που σου ξέφυγε, στο μυστήριο χαμόγελο ενός ανθρώπου με αυτισμό.

Παρόλο που έχω γράψει και έχουμε μιλήσει συχνά για τον αυτισμό, ανακαλύπτω συνεχώς πως ειδικά η ελληνική κοινωνία, βρίσκεται σε άγνοια. Τι καλύτερο από 10 εξηγήσεις και συμβουλές από έναν ενήλικα με αυτισμό; Που θα σου μιλήσει με απλό τρόπο για τους αυτιστικούς. Και αν από αύριο δεν μπορείς να αλλάξεις το πώς σκέφτεσαι, αντιδράς και τι γνωρίζεις περί αυτισμού και αναπηρίας….τότε το πρόβλημα είναι μόνο δικό σου!
Elijah John Kihlstadius

Ο Elijah μας εξηγεί όσα εύχεται να ξέρουμε για τα άτομα με αυτισμό και το πώς να δείξεις το ενδιαφέρον σου!

Τι ευχόμαστε να ήξερες για εμάς.

1. Είμαστε διαφορετικοί! Δεν μπορείς να μας συγκρίνεις με άλλους ανθρώπους ή να μας σκέφτεσαι με τον ίδιο τρόπο που σκέφτεσαι όλους τους άλλους. Γιατί οι διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού είναι νευρολογικές. Μπορεί να δείχνουμε απόλυτα τυπικοί εξωτερικά. Όταν όμως στην πραγματικότητα σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε πολύ διαφορετικά, από αυτούς που εσύ αποκαλείς «φυσιολογικούς» ανθρώπους.
2. Δεν είμαστε ανίκανοι. Σίγουρα υπάρχουν πολλές καταστάσεις που για εμάς είναι δύσκολες να λειτουργήσουμε καθημερινά όμως αυτό δεν σημαίνει πως δεν είμαστε ικανοί να ζήσουμε τις ζωές μας.
3. Δεν αντιδρούμε πάντα κατάλληλα. Συνήθως τα άτομα που βρισκόμαστε στο φάσμα του αυτισμού δυσκολευόμαστε να επεξεργαστούμε και να κατανοήσουμε τις κοινωνικές νόρμες. Ειδικά όταν πρόκειται σε κοινωνικές συμπεριφορές και αντιδράσεις. Δεν σημαίνει ότι είμαστε ανώριμοι ή ότι δεν μας νοιάζει. Απλά σημαίνει ότι μερικές φορές δεν ξέρουμε πως υποτίθεται ότι πρέπει να ενεργήσουμε ή να ανταποκριθούμε
4. Δεν κατανοούμε πάντα το συναίσθημα. Συχνά δεν αντιδρούμε κατάλληλα γιατί απλά δεν καταλαβαίνουμε το συναίσθημα, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Και πάλι, δεν σημαίνει ότι δεν μας νοιάζει. Απλά είναι δύσκολο για εμάς να ξέρουμε πώς να αντιδράσουμε.
5. Δεν είμαστε «χαλασμένοι». Δεν χρειαζόμαστε φτιάξιμο, δεν χρειαζόμαστε κάποια λύση και σίγουρα κάποια θεραπεία. Χρειαζόμαστε ανθρώπους να μας αγαπήσουν και να μας αποδεχτούν. Να καταλάβουν ότι αυτοί είμαστε.

Πώς να ενδιαφερθείς για κάποιον που ζει στο φάσμα του αυτισμού.

1. Να είστε υπομονετικοί. Μερικές φορές μπορεί να μας πάρει περισσότερο χρόνο για να απαντήσουμε σε ερωτήσεις ή καθήκοντα. Γιατί απλά σκεφτόμαστε με πολύ πιο λεπτομερή τρόπο από ότι ο περισσότερος κόσμος. Αρκετά συχνά άτομα με αυτισμό και ειδικά άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ, νιώθουμε σαν αν μιλάμε σε μια δεύτερη γλώσσα όταν μιλάμε σε άλλους. Χρειαζόμαστε ένα επίπεδο κατανόησης. Ώστε όταν κάνουμε λάθη, που θα κάνουμε, να μην φοβόμαστε ότι θα είστε νευριασμένοι μαζί μας.
2. Άκουσε μας. Κυρίως λέμε αυτό ακριβώς που θέλουμε να πούμε. Και εννοούμε αυτό που είπαμε. Χρειαζόμαστε ανθρώπους να ακούσουν τι προσπαθούμε να πούμε. Να μην υποθέτουν ότι ίσως υπονοούμε κάτι άλλο από αυτό που είπαμε.
3. Προσπάθησε να αποφύγεις τις ξαφνικές και απρόσμενες αλλαγές. Μπορεί να μας προκαλέσουν άγχος και νευρικότητα. Σε ανάλογες καταστάσεις δεν ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε. Γιατί δεν έχουμε ετοιμαστεί πνευματικά για αυτές ακόμα.
4. Ρώτησε μας λεπτομερείς ερωτήσεις για ότι μας ενδιαφέρει. Αν για παράδειγμα κάποιος αγαπάει τα αεροπλάνα, ρωτήστε ποιο είναι το μεγαλύτερο αεροπλάνο που φτιάχτηκε ποτέ. Όταν λαμβάνουμε λεπτομερείς ερωτήσεις για ότι μας ελκύει το ενδιαφέρον, μας βοηθάει να κατανοήσουμε που πηγαίνει η συζήτηση. Και μας κάνει να νιώθουμε πιο άνετα όταν σου μιλάμε.
5. Μην ενοχλείστε μαζί μας αν δεν σας κοιτάμε και αποφεύγουμε την επαφή με τα μάτια. Το πιο πιθανόν είναι πως σας δίνουμε την απόλυτη προσοχή μας. Απλά τείνουμε να μην κοιτάμε τους ανθρώπους που μιλάνε γιατί μας βοηθάει να συγκεντρωθούμε στο τι ακούμε και στο τι λέει ο συνομιλητής μας.

*Να θυμάστε κάτι σημαντικό: όταν γνωρίζετε ένα άτομο με αυτισμό, γνωρίσατε απλά ένα άτομο μόνο. Κανένας αυτιστικός δεν είναι ίδιος με κάποιον άλλον. Όλοι μας είμαστε διαφορετικοί, αποδέξου το!

Πηγή: https://www.newsitamea.gr/2019/04/01/pagkosmia-imera-enimerosis-apodochis-aytismoy-stis-2-aprilioy-10-exigiseis-symvoyles-enan-aytistiko-vinteo/

H κατάθλιψη μπορεί να είναι η έσχατη άμυνα των αγνών οργανισμών απέναντι στο εικονικό πανηγύρι της στιγμιαίας επιβράβευσης και της ματαιοδοξίας. H δημοσιογράφος Νάνσι Τζο Σέιλς πιστεύει ότι πρέπει όλα να ξεκινούν από τη μόρφωση, γι’ αυτό και στο τέλος του βιβλίου της προτρέπει: «Κορίτσια, κλείστε τις οθόνες και ανοίξτε τα βιβλία».

Δύο ερευνητικά βιβλία, το ένα επιστημονικό και το άλλο δημοσιογραφικό, βάζουν στο μικροσκόπιο τη ζωή των εφήβων στις ΗΠΑ και αποκαλύπτουν μια εξόχως ανησυχητική εικόνα. Η ευρεία χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης οδηγεί αυξανόμενα τους εφήβους, και ειδικότερα τα νέα κορίτσια, στην κατάθλιψη.

Η Τζιν Τουένγκ (Jean Twenge) είναι μία από τις πλέον γνωστές ερευνήτριες ψυχολόγους στις ΗΠΑ. Eχει ειδικευθεί σε ένα είδος «γενεακής» ψυχολογίας, γράφοντας βιβλία για τη «γενιά του εγώ» και για την «επιδημία» του ναρκισσισμού στις ΗΠΑ. Στο βιβλίο της «iGen, η γενιά του Internet. Γιατί τα σημερινά παιδιά είναι λιγότερο επαναστάτες, περισσότερο ανεκτικά, λιγότερο ευτυχισμένα –και εντελώς απροετοίμαστα για την ενήλικη ζωή– και τι σημαίνει αυτό για εμάς τους υπόλοιπους», που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος σε μετάφραση του Νίκου Ρούσσου, επικαλείται τα δεδομένα τεσσάρων σε εξέλιξη ερευνών που διεξάγονται στις ΗΠΑ από το 1960 κι έπειτα, σε 11 εκατομμύρια Αμερικανούς. Με άλλα λόγια, η έρευνά της δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί.

Η Τουένγκ μιλάει για τα παιδιά που γεννήθηκαν απ’ το 1995 έως το 2012, για τη γενιά του Διαδικτύου και του έξυπνου κινητού τηλεφώνου, την αποκαλούμενη και «iGen». Στην έρευνα καταγράφονται μερικά πολύ θετικά ευρήματα: Τα παιδιά παρουσιάζουν μεγαλύτερη ανεκτικότητα στο διαφορετικό, είναι πιο ανεξάρτητα στην πολιτική τους σκέψη και, γενικότερα, λιγότερο φανατισμένα.

Τα καλά όμως τελειώνουν εδώ. Στο μεγαλύτερο μέρος τους τα δεδομένα αποκαλύπτουν μια πολύ ανησυχητική εικόνα, τόσο για το παρόν όσο και το μέλλον συνολικά. «Αν μια δραστηριότητα περιλαμβάνει κάποια οθόνη συνδέεται με λιγότερη χαρά και περισσότερη θλίψη», γράφει η Τουένγκ, και οι σημερινοί υπερδικτυωμένοι έφηβοι των ΗΠΑ εκτός από το ότι εμφανίζονται λιγότερο επαναστατημένοι και ανώριμοι, επιβεβαιώνουν περίτρανα την ψυχολόγο, εμφανίζοντας έντονα τα συμπτώματα μιας γενιάς σε κατάθλιψη.

Η έρευνα της Τουένγκ καταγράφει ότι τα τελευταία χρόνια οι εισαγωγές εφήβων με σοβαρά συμπτώματα κατάθλιψης σε κλινικές ανά τις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Το 2008, οι διαγνώσεις κοριτσιών με σοβαρά συμπτώματα κατάθλιψης ήταν 16%, ενώ το 2015 παραπάνω από 26%.

Σύμφωνα με την ψυχολόγο και συγγραφέα, το 2007 ήταν πραγματικά το annus horribilis: τα παιδιά με σοβαρά συμπτώματα άρχισαν τότε πραγματικά να πολλαπλασιάζονται. Τι συμβαίνει το 2007; Η εμφάνιση του iPhone. Η Twenge γράφει ότι μπορεί να μην υπάρχει αιτιώδης συνάφεια, αλλά υπάρχει σίγουρα συσχετισμός. Είναι τόσο ακραία η αύξηση της κατάθλιψης σε αυτές τις ηλικίες, που όσο κι αν ψάξει κανείς δεν θα βρει άλλο σημαίνον στοιχείο να υποστηρίξει άλλη υπόθεση. Και το πιο εντυπωσιακό είναι ότι η μεγαλύτερη αύξηση κατάθλιψης παρατηρήθηκε στα κορίτσια. Γιατί ειδικά στα κορίτσια; Η πίεση να εμφανιστούν δημοσίως ισάξιες μεταξύ των άλλων κοριτσιών, η ατέρμονη και άτεγκτη σύγκριση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η εργαλειοποίηση του σώματος, η αντικειμενοποίησή του οδηγούν ολοένα και περισσότερα κορίτσια στην κατάθλιψη και σε άλλες διαταραχές που συνδέονται με την εικόνα του εαυτού, από τη βουλιμία μέχρι τον αυτοτραυματισμό.

Iσως να μη χρειάζεται επιπλέον προσπάθεια για να στηριχθεί το επιστημονικό εύρημα της ψυχολόγου. Η εμπειρική σχέση με τα social media, ακόμη και η πλέον επιδερμική, θα μπορούσε να είναι αρκούντως ανησυχητική. Μια ματιά στο Instagram τα λέει όλα.

Ωστόσο, μία ακόμη έρευνα έρχεται να ολοκληρώσει την εικόνα με τρόπο εκκωφαντικό. Η δημοσιογράφος Νάνσι Τζο Σέιλς (Nancy Jo Sales) «αλώνισε» το 2016 τις ΗΠΑ και μίλησε με παραπάνω από 400 κορίτσια από 13 έως 19 ετών επιβεβαιώνοντας αυτό που καταγράφουν τα επιστημονικά δεδομένα. Στο σπουδαίο βιβλίο της «Αμερικανικά κορίτσια. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι μυστικές ζωές των εφήβων» (American Girls: Social Media and the Secret Lives of Teenagers, εκδ. Vintage), βάζει στο μικροσκόπιο τις έφηβες κοπέλες, δίνοντας τον λόγο στις ίδιες και αποκαλύπτοντας τη σκοτεινή όψη της χρήσης των social media, ιδίως απ’ τα κορίτσια. Οι νεαρές Αμερικανίδες παραδέχονται στο δημοσιογραφικό μικρόφωνο ότι στα νέα Μέσα η ύπαρξή τους έχει υπερσεξουαλικοποιηθεί. Ομολογούν ότι δέχονται μια εκπληκτικά ασφυκτική πίεση να φροντίζουν εμμονικά την εμφάνισή τους αλλά και τη συμπεριφορά τους, να αυτοδιαφημίζονται, να κάνουν τα πάντα για την εικονική αποδοχή των άλλων, και να «πωλούν» τον εαυτό τους σαν να είναι διάσημες μάρκες. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει για τα περισσότερα κορίτσια μια αδηφάγος online αρένα.

Η Τζο Σέιλς μιλάει για την «πορνοποίηση της αμερικανικής ζωής», πρότυπο της οποίας είναι η Κιμ Καρντάσιαν, η επαγγελματίας διάσημη, η βασίλισσα της εποχής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Φαινόμενο όμως που βρίσκει τους πιο απρόσμενους υποστηρικτές στο πρόσωπο των ίδιων των γονέων και στην απροθυμία ή την ανικανότητά τους να καθοδηγήσουν κατάλληλα το παιδί που βρίσκεται στην εφηβεία.

Οι συγγραφείς των δύο βιβλίων βάζουν στο μικροσκόπιο τις συμπεριφορές των εφήβων, διαπιστώνοντας σημαντικές μεταβολές από τη στιγμή που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα έξυπνα κινητά μπήκαν στις ζωές μας.

«Παιδιά ηθοποιοί»

Στο ρεπορτάζ της η δημοσιογράφος επικαλείται μια έρευνα του 2010, η οποία δείχνει ότι το 92% των παιδιών στην Αμερική έχουν παρουσία στο Διαδίκτυο πριν από τα δύο τους χρόνια, ενώ μία ακόμη δημοσκόπηση δείχνει ότι οι γονείς αναρτούν στο Διαδίκτυο κατά μέσον όρο 1.000 φωτογραφίες των παιδιών τους προτού αυτά κλείσουν τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής τους. «Μεγαλώνουμε τα παιδιά μας να γίνουν ηθοποιοί. Τα παιδιά ξέρουν ότι οι γονείς τους θέλουν να δείχνουν καλά στα social media γι’ αυτό και βάζουν τα δυνατά τους να γίνουν καλοί περφόρμερ», ομολογεί μια μητέρα στη δημοσιογράφο. Ελάχιστοι ενήλικες στην έρευνά της αναρωτιούνται τι επίπτωση έχει η υπερδικτύωση στα ίδια τα παιδιά, ποιο είναι το τίμημα όλης αυτής της υπερέκθεσης.

Διαβάζοντας κάποιος προσεκτικά και τις δύο έρευνες συμπεραίνει ότι η κατάθλιψη μπορεί να είναι η έσχατη άμυνα των αγνών οργανισμών απέναντι σε αυτό το εικονικό πανηγύρι της στιγμιαίας επιβράβευσης και της ματαιοδοξίας. Σίγουρα οι λύσεις δεν είναι εύκολες. Αλλά η Τζο Σέιλς πιστεύει πως πρέπει όλες να ξεκινούν από τη μόρφωση, γι’ αυτό και στο τέλος του βιβλίου της προτρέπει: «Κορίτσια, κλείστε τις οθόνες και ανοίξτε τα βιβλία».

*Ο κ. Μανώλης Ανδριωτάκης είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Από τις εκδόσεις Κριτική κυκλοφορεί το δοκίμιό του «Ο αλγόριθμος της σοφίας», ενώ από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορεί προσεχώς το μυθιστόρημά του «Το δεξί χέρι».

Πήγη: http://www.kathimerini.gr/1014732/article/politismos/vivlio/oi-efhvoi-sta-yhfiaka-dixtya-ths-kata8liyhs?platform=hootsuite

Η παροξετίνη είναι ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο νεώτερης γενιάς (SSRI) που χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο στην κατάθλιψη, στις αγχώδεις δ/χές και στην ιδεοψυχαναγκαστική δ/χή. Τα τελευταία χρόνια όμως η κλινική της χρήση είναι σε μείωση για πολλούς λόγους.

Αντιχολινεργική δράση.
Είναι το φάρμακο με την μεγαλύτερη αντιχολινεργική δράση από τα νεώτερα αντικαταθλιπτικά, γεγονός που καθιστά ιδιαίτερα προβληματική την χρήση του στους ηλικιωμένους λόγω της επιδείνωσης των γνωστικών λειτουργιών που τους προκαλεί. Επισης, είναι το αντικαταθλιπτικό με την μεγαλύτερη αύξηση σωματικού βάρους, ιδίως κατά τους 12 πρώτους μήνες χορήγησης. Ενοχοποιείται επίσης για την σεξουαλική δυσλειτουργία (αδυναμία εκσπερμάτισης, στο ανδρικό φύλο, μείωση ερωτικής επιθυμίας και ανοργασμία) που προκαλεί σε σχέση με τα άλλα αντικαταθλιπτικά.

Γνωστό είναι επίσης το σύνδρομο απόσυρσης που προκαλεί, το οποίο μπορεί να οφείλεται, εν μέρει, στην ικανότητα της να αναστέλλει το μεταβολισμό της. Ακόμα, συνδέεται η χρήση της με αυτοκτονικό ιδεασμό, ιδίως σε άτομα νεαρής ηλικίας.

Για τους παραπάνω λόγους  ,το τελευταίο διάστημα αμφισβητείται έντονα και έχει μειωθεί αισθητά η χρήση της από τους κλινικούς. Είναι σημαντικό οι ψυχίατροι να είναι πολύ προσεκτικοί κατά την συνταγογράφηση της, ιδίως σε ηλικιωμένους.

Βασίλης Σιαπέρας

Ψυχίατρος

Μπορεί μια γυναίκα ‘τυχαία’ να γίνεται μητέρα;

Μπορεί μια μητέρα να αδυνατεί να ανταποκριθεί σε αυτόν τον καινούριο της ρόλο;

Μπορεί να βάζει την καριέρα της πάνω από το παιδί της;

Μπορεί να βάζει τον εαυτό της πάνω από το παιδί της;

Μπορεί να ντρέπεται για το νοητικά ανάπηρο παιδί της;

Μπορεί να ντρέπεται για την άσχημη –στα δικά της μάτια- κόρη;

Μπορεί να μεταθέτει τον δικό της μητρικό ρόλο στη μεγαλύτερη κόρη;

Μπορεί, τελικά, να τρέφεται και να ζει μόνο από -και- για το χειροκρότημα των άλλων;

Όλα αυτά, και ακόμη περισσότερα, ερωτήματα γύρω από τη σχέση μητέρας και κόρης αναδύονται στην ταινία του Μπέργκμαν ‘‘Φθινοπωρινή Σονάτα’’.

Η επικείμενη επίσκεψη της μητέρας στο σπίτι της μεγάλης κόρης γίνεται η αφορμή να ξεκαθαρίσουν οι σχέσεις ετών και να ματώσουν ξανά οι πληγές της παιδικής ηλικίας.

Πόσο το χαμόγελο της κόρης και η ζεστή της αγκαλιά μπορούν να διαγράψουν το παρελθόν και να συγχωρήσουν τα αμαρτήματά του; Πόσο οι σημερινές επιλογές είναι το αποτέλεσμα του παρελθόντος, των κρυφών επιθυμιών και των ανεκπλήρωτων ονείρων; Πόσο η επιθυμία για μητρότητα έχει επηρεαστεί από τα προσωπικά βιώματα; Πόσο αντέχει κανείς να κουβαλά τη βασανιστική σιωπή της μητρικής αδιαφορίας;

Μέσα από τη ματιά του Μπέργκμαν έρχεται στο προσκήνιο ένα φλέγον θέμα: οι σχέσεις μητέρας – κόρης. Όσο και αν θεωρείται ευτυχές το γεγονός της γέννησης ενός παιδιού άλλο τόσο μπορεί να θεωρηθεί και φλέγον. Η αντίφαση που επικρατεί στη σχέση επιδεινώνεται μέσα από τα ‘διπλά’ μηνύματα που εκφράζονται με αποτέλεσμα την ύπαρξη συγκρούσεων, συνήθως πολλά χρόνια μετά, σε πολλαπλά επίπεδα.

-«Εύα με συμπαθείς;

-Είσαι η μητέρα μου.

-Το λες για να με αποφύγεις.

-Εσύ με συμπαθείς μητέρα;

-Εγώ σε αγαπώ. Θυμάσαι που διέκοψα την καριέρα μου για να μείνω σπίτι με τον μπαμπά σου;

-Οι πόνοι στην πλάτη σε εμπόδιζαν, μητέρα, να παίζεις καλά στο πιάνο… γι’ αυτό επέλεξες να μείνεις σπίτι. Είχες κακές κριτικές τις οποίες δεν άντεχες».

Ο παραπάνω διάλογος γίνεται η αφορμή να ξετυλιχτεί το κουβάρι των αναμνήσεων και να βγουν στην επιφάνεια όλες οι εικόνες που στοίχειωναν την ψυχή και το μυαλό. Η κόρη βρίσκει το θάρρος μετά από τόσα χρόνια να αφηγηθεί στη μητέρα όλες εκείνες τις στιγμές που μεγάλωνε μόνη, παρηγορώντας τον πατέρα για την απουσία της συζύγου του, και πολλές φορές παίρνοντας τη θέση της μητέρας, να φέρεται εκείνη σαν σύζυγος. Μέσα από έναν μονόλογο –χείμαρρο συναισθημάτων- βγαίνει η ένταση μιας ψυχής που έχοντας η ίδια αναλάβει το βάρος της οικογένειας δεν έζησε τα δικά της παιδικά χρόνια.

Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι πως μέσα από τον πόνο που έχει προκληθεί από την απουσία της μητέρας υπάρχει η εξιδανίκευσή της. Για την ‘ξεχασμένη’ οικογένεια η μητέρα είναι εκείνο το πρόσωπο που άλλο καλύτερο στον κόσμο δεν υπάρχει. Ο πόνος διαπερνά όλη τη συνομιλία. «Ήμουν η κούκλα που έπαιζες όταν προλάβαινες» αναφέρεται χαρακτηριστικά και η αίσθηση της αυταξίας σείεται. Τα δάκρυα της μητέρας δείχνουν να ανταποκρίνονται στην κατάθεση ψυχής της κόρης, αλλά φτάνουν άραγε να ξεπλύνουν τις χρόνιες πληγές;

Μέσα σε λίγες ώρες μάνα και κόρη παλεύουν να επαναπροσδιορίσουν ρόλους, σχέσεις, αξίες, εικόνες, συναισθήματα, κρυμμένες σκέψεις μέσα από λόγια που πονάνε. Μέσα από εικόνες που έχουν γίνει συμπεριφορές. Μέσα από συμπεριφορές που έχουν γίνει συνήθειες. Και μέσα από συνήθειες που έχουν σμιλέψει χαρακτήρες. Η κόρη προχωρά σε μια εκ βαθέων εξομολόγηση την οποία αργότερα, όπως λέει, θα την κάνει να ντρέπεται. Η ανάγκη της όμως να κοινωνήσει το συναίσθημα τόσων χρόνων δεν την σταματά, αν και γνωρίζει ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες. Βρίσκει το θάρρος που δεν είχε μικρή να αντιμετωπίσει την ίδια της τη μητέρα, μιας και γι’ αυτήν ήταν το άπιαστο πρότυπο. Το τέλειο! Το ιδανικό που όμως την μάτωνε γεμίζοντάς την γρατζουνιές.

Η μητέρα, τυλιγμένη στους καπνούς των τσιγάρων προσπαθεί να εξηγήσει την αίσθηση της ματαιότητας από το επάγγελμά της, αλλά πάλι φτάνει να περιαυτολογεί. Η συνήθεια της καθημερινότητας και της επαγγελματικής προτεραιότητας την κάνουν να μην μπορεί να αισθανθεί τις βαθύτερες ανάγκες της κόρης της και ξαφνιάζεται όταν διαπιστώνει πως η κόρη της δεν ήταν ποτέ πραγματικά ευτυχισμένη με ό,τι συνήθιζαν να κάνουν σαν οικογένεια. Απλά εκείνη είχε μάθει να κάνει ό,τι ευχαριστεί τη μητέρα της για να νιώθει πως έτσι έχει μια θέση στην καρδιά της. «Δεν  μπορούσα να αρνηθώ για να μη σε στενοχωρήσω» αναφέρει χαρακτηριστικά και ξεσπά σε λυγμούς. «Δεν τολμούσα να είμαι ο εαυτός μου….. γιατί δεν ήμουν αποδεκτή από σένα… γιατί εσύ δεν νοιάστηκες ποτές για κανέναν άλλο εκτός από τον εαυτό σου… γιατί είσαι συναισθηματικά ανάπηρη… γιατί είσαι, τελικά, κι εσύ πληγωμένη, μητέρα, και επιτίθεσαι σε καθετί ευαίσθητο… και όλα αυτά στο όνομα της αγάπης…». Η μητέρα λυγίζει και αναρωτιέται πώς είναι να ζει κανείς… πώς μπορεί να μην κυριεύεται από τον φόβο του ίδιου του του εαυτού. «Δεν θυμάμαι πρόσωπα…. Ούτε της μητέρας μου…. την βλέπω αλλά δεν την θυμάμαι, όπως κι εσάς… Δε θυμάμαι ούτε πώς είναι ο πόνος…».

Ποιος έχει πληγωθεί, τελικά, περισσότερο; Ποιανού ο πόνος είναι μεγαλύτερος, αν μπορεί κανείς να τον συγκρίνει;

Ο Μπέρκμαν κάνει μια μεγάλη προσπάθεια να δείξει πόσο εύκολα μπορούν να διαταραχθούν οι σχέσεις και πόσο εξαρτήσιμες μπορούν να γίνουν κρεμάμενες από μια λεπτή κλωστή. Η σχέση αίματος δεν αρκεί για να διανθίσει την ίδια τη σχέση. Δεν αρκεί για να αναθέσει ρόλους, ευθύνες και να πλάσει συναισθήματα. Χρειάζεται χρόνος… χρειάζονται συνειδητές επιλογές ζωής ώστε το ‘προπατορικό’ αμάρτημα να πάψει να ταλαιπωρεί επόμενες γενιές και ‘η δυστυχία της μητέρας’ να πάψει να γίνεται ‘η δυστυχία της κόρης’.

Κατερίνα Λεβάκη

Ψυχολόγος

Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Θεραπεία

Διδάκτωρ Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης

Η οικογένεια μπορεί να γίνει αντιληπτή ως ένα σύστημα, ένα σύνολο, το οποίο συνιστά κάτι παραπάνω από το άθροισμα των μελών του. Η έννοια της ολότητας υποδηλώνει ότι δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το σύστημα μελετώντας το κάθε μέλος ξεχωριστά, αλλά μόνο μέσα από τις μεταξύ τους σχέσεις. Ένα χαρακτηριστικό της οικογένειας είναι ότι αποτελεί ένα σύστημα όπου υπάρχουν κυρίως εισροές νέων μελών. Εισροές μπορούν να υπάρξουν μέσω της γέννησης παιδιών, της υιοθεσίας και του γάμου. Αντιθέτως, εκροές υπάρχουν μόνο με τον θάνατο κάποιου μέλους, αφού ακόμα και στην περίπτωση διαζυγίου, το άτομο που αποχωρεί παραμένει μέλος της οικογένειας. Μπορούμε να πούμε ότι η οικογένεια είναι ένα σύστημα που έχει τρία χαρακτηριστικά:

1. Η δομή της είναι εκείνη ενός ανοικτού συστήματος στο οποίο υπάρχουν κυρίως είσοδοι.
2. Διαγράφει μία αναπτυξιακή πορεία, κινούμενη μέσα από έναν αριθμό σταδίων τα οποία απαιτούν την αναδόμησή της.
3. Προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες καταστάσεις, ώστε να διατηρεί την συνέχειά της και να προάγει την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των μελών της.

Όπως κάθε σύστημα, έτσι και η οικογένεια επιθυμεί την διατήρηση της ομοιόστασης, της ασφάλειας και της υπάρχουσας δομής της. Έτσι επιβάλλει περιορισμούς στα μέλη της και τα κατευθύνει προς την εμφάνιση προβλέψιμων συμπεριφορών. Εντός της οικογένειας υπάρχουν και λειτουργούν κάποια υποσυστήματα. Ως υποσυστήματα στην οικογένεια μπορούμε να ορίσουμε: το κάθε μέλος ξεχωριστά, το ζευγάρι, τα αδέλφια, το παιδί με την μητέρα, το παιδί με τον πατέρα, κ.ο.κ. Το κάθε μέλος λοιπόν συμμετέχει σε διάφορα υποσυστήματα, με διαφορετικά επίπεδα ισχύος. Τα όρια ενός υποσυστήματος είναι οι κανόνες που καθορίζουν ποιος και πώς συμμετέχει σε αυτό. Τα βασικά υποσυστήματα σε μία οικογένεια είναι τα εξής:

• Υποσύστημα συζύγων. Σχηματίζεται όταν δύο ενήλικες συνδέονται με σκοπό την δημιουργία οικογένειας. Τα καθήκοντα του υποσυστήματος αυτού είναι ζωτικής σημασίας για την λειτουργία της οικογένειας. Απαιτούμενες ικανότητες είναι η συμπληρωματικότητα και η αμοιβαία προσαρμογή. Και οι δύο σύζυγοι πρέπει να παραχωρήσουν ένα μέρος της διαφορετικότητάς τους, για να κερδίσουν την αίσθηση του «ανήκειν». Το υποσύστημα αυτό μπορεί να είναι καταφύγιο από εξωτερικούς στρεσσογόνους παράγοντες, να ενθαρρύνει και να στηρίζει την μάθηση και να ενεργοποιεί δημιουργικές πλευρές του ατόμου. Πρέπει να τεθεί ένα όριο, που θα το προστατεύει από τις παρεμβάσεις άλλων υποσυστημάτων. Το ζευγάρι πρέπει να έχει τον δικό του «χώρο».
• Γονεϊκό υποσύστημα. Με την γέννηση του πρώτου παιδιού, το υποσύστημα των συζύγων πρέπει να διαφοροποιηθεί, ώστε να εκπληρώσει τα καθήκοντα κοινωνικοποίησης ενός παιδιού χωρίς όμως να χάσει την υποστήριξη που χαρακτηρίζει το υποσύστημα των συζύγων. Όσο το παιδί μεγαλώνει, το γονεϊκό υποσύστημα πρέπει να τροποποιείται. Η επαφή του παιδιού με το εξω-οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να επηρεάσει την σχέση του ζευγαριού. Στα πολύ μικρά παιδιά υπερισχύουν οι ανάγκες για ανατροφή και φροντίδα, καθώς το παιδί μεγαλώνει υπερισχύει η ανάγκη του ελέγχου και της καθοδήγησης, και τελικά στην εφηβεία υπερισχύει η ανάγκη της σύγκρουσης και της απαίτησης για αυτονομία.
• Υποσύστημα αδελφών. Είναι το πρώτο κοινωνικό «εργαστήριο» μέσα στο οποίο τα παιδιά μπορούν να πειραματιστούν με τις σχέσεις μεταξύ συνομηλίκων. Μαθαίνουν να διαπραγματεύονται, να συνεργάζονται, να ανταγωνίζονται, να διεκδικούν, να υποχωρούν και να κάνουν συμμάχους. Αργότερα, με συνομήλικους εκτός οικογενείας προσπαθούν να αναπαράγουν τα ίδια πρότυπα.

Οι ρόλοι, η λειτουργία και οι σχέσεις μεταξύ των υποσυστημάτων μεταβάλλονται, καθώς η οικογένεια περνά τα διάφορα στάδια εξέλιξης.

Βασικό πρόβλημα του οικογενειακού συστήματος είναι αυτό των διαπροσωπικών σχέσεων μεταξύ συζύγων, γονέων και παιδιών, καθώς και μεταξύ του οικογενειακού συστήματος με άλλα συστήματα στον στενό και ευρύτερο κοινωνικό χώρο. Η ένταση και η διατάραξη των σχέσεων μέσα στο οικογενειακό σύστημα οφείλονται τόσο σε ενδογενείς όσο και σε εξωγενείς παράγοντες. Οι ενδογενείς έχουν σχέση αφενός με αμφισβητούμενες αξίες αναφορικά με τους ρόλους, τα καθήκοντα, τις υποχρεώσεις και την γενική συμπεριφορά των μελών, και αφετέρου με την ιδιοσυγκρασία και την προσωπικότητα των μελών της. Οι εξωγενείς παράγοντες συνδέονται με τις εξωτερικές πιέσεις που δέχεται το οικογενειακό σύστημα από το περιβάλλον. Ένας πολύ βασικός παράγοντας στην διατάραξη της οικογενειακής ηρεμίας είναι η εξουθενωτική εμπλοκή της εργαζόμενης γυναίκας – μητέρας σε αμέτρητες δραστηριότητες, κάτι το οποίο έχει επιπτώσεις στην εκπλήρωση του ρόλου της ως συζύγου. Η απομάκρυνση από τον σύζυγο, η διατάραξη της σχέσης τους, η μεταξύ τους διαμάχη, η ανάπτυξη ψυχοπαθολογικής συμπτωματολογίας και η διάσπαση της οικογένειας μπορούν να αποδοθούν στους συγκρουόμενους αυτούς ρόλους και στο στρες που αυτοί προκαλούν.

ΠΗΓΕΣ

• Minuchin, S. (2000), Οικογένειες και Οικογενειακή Θεραπεία, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
• Ζαφείρης, Α., Ζαφείρη, Ε., Μουζακίτης, Χ., (1999) Οικογενειακή Θεραπεία – θεωρία και πρακτικές εφαρμογές, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
• Minuchin, S., Fishman, H.C., (2002), Family Therapy Techniques, Harvard University Press Cambridge, Massachusetts, and London, England

Ανδρουτσάκος Ιωάννης

Ψυχολόγος, MSc

Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Θεραπεία

Συστημική – Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία