Ο θυμός αποτελεί ένα συναίσθημα και ταυτόχρονα ένα σημάδι πως κάτι δεν πάει καλά. Έχει λόγο ύπαρξης και αξίζει την προσοχή μας.
Ο θυμός είναι μια συχνή αντίδραση όταν αισθανόμαστε ότι απειλείται το αίσθημα δικαίου μέσα μας και η αυτοαξία μας. Αναλυτικότερα, πολλές καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν θυμό: το έντονο στρες, η ματαίωση, όταν πιστεύουμε ότι οι άλλοι μας απειλούν, μας κάνουν κακό, μας εκμεταλλεύονται, μας παραμελούν, όταν ζηλεύουμε, όταν θίγονται τα δικαιώματά μας κ.α. Ο θυμός μπορεί να κατευθύνεται προς τους άλλους ανθρώπους ή προς τον ίδιο μας τον εαυτό.
Πολλοί από μας, και ιδιαίτερα γυναίκες, έχουμε διδαχτεί ότι η έκφραση αρνητικών συναισθημάτων όπως ο θυμός είναι μη αποδεκτή. Έτσι, η έκφραση των συναισθημάτων αυτών γίνεται συνήθως αρκετά δύσκολα. Πολλοί άνθρωποι που έχουν δυσκολία να εκφράσουν το θυμό τους συχνά πιστεύουν όχι μόνο ότι είναι «λάθος» να εκφράσουν ανοικτά το θυμό τους, αλλά ότι είναι εξίσου «λάθος» να έχουν αυτό το συναίσθημα. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι τα άτομα αυτά δε θα θυμώσουν, αλλά απλά ότι δε θα παραδεχτούν το θυμό τους και ότι μπορεί να έχουν ενοχές γι’αυτό. Ο θυμός όμως δεν παύει έτσι απλά να υπάρχει. Μέχρι να εκτονωθεί με κάποιο τρόπο, υπάρχει πολύ λίγος χώρος για θετικά συναισθήματα. Πολύ συχνά μία τέτοια δυσκολία στην έκφραση του θυμού μπορεί να οδηγήσει σε μια παθητικο-επιθετική συμπεριφορά,δηλαδή σε μια έμμεση έκφρασή του.
Άλλοι πάλι άνθρωποι θυμώνουν για πράγματα όχι και τόσο σημαντικά και με μεγάλη συχνότητα, δεν κατορθώνουν να ελέγξουν το βαθμό του θυμού τους και έχουν εκρήξεις οργής. Ο έντονος θυμός μπορεί να οδηγήσει σε λεκτική αλλά και σωματική επιθετικότητα. Όταν ο έντονος θυμός στρέφεται ενάντια στον εαυτό μας, τότε συνδέεται με καταχρήσεις, αυτοτραυματισμούς,ακόμη και κατάθλιψη.
Συμπερασματικά, έχουμε όλοι δικαίωμα σε όλα όσα αισθανόμαστε και σίγουρα ο θυμός δεν αποτελεί εξαίρεση. Το θέμα δεν είναι να αποφεύγουμε τα θέματα που μας προκαλούν θυμό, αλλά τις ακραίες αντιδράσεις για τις οποίες αργότερα μετανιώνουμε.
Οι άνθρωποι που δεν εκφράζουν το θυμό τους είναι καλό να τον «απενοχοποιήσουν» και να μάθουν να τον εκφράζουν περισσότερο. Από την άλλη, οι άνθρωποι που έχουν πολύ συχνά ξεσπάσματα θυμού θα πρέπει να εξετάσουν και να αμφισβητήσουν τις σκέψεις που κάνουν πάνω στις καταστάσεις που τους θυμώνουν. Ενδέχεται αυτές οι σκέψεις να μην είναι πάντα ρεαλιστικές.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να απαλλαγούν τόσο από την καταπίεση των συναισθημάτων θυμού όσο και από τους αναποτελεσματικούς τρόπους έκφρασής του, να βελτιώσουν τις σχέσεις και την ποιότητα ζωής τους.
Γεωργία Μαριακάκη, ΜSc
Κλινική Ψυχολόγος
Ειδίκευση στη Γνωσιακή -Συμπεριφοριστική Θεραπεία
Η αναβλητικότητα είναι µέρος της ανθρώπινης ύπαρξης. Αναβάλλοντας, το άτομο πρόσκαιρα νιώθει ανακούφιση και ανεμελιά, αφού έχει αποφύγει την δύσκολη πραγματικότητα που τον περιβάλλει εκείνη τη στιγμή και τα αρνητικά συναισθήματα που θα του προκαλέσει. Επίσης, αναβάλλει γιατί θεωρεί ότι έτσι προετοιμάζεται καλύτερα για τη στιγμή που θα αναλάβει δράση ή απλώς αναβάλλει λόγω χαμηλής διάθεσης ή έλλειψης κινήτρου.
Η αναβλητικότητα αποτελεί μια επίκτητη συμπεριφορά και οι αιτίες της είναι διαφορετικές για κάθε άνθρωπο. Η συχνότητα και οι λόγοι που ο καθένας αναβάλλει εξαρτώνται από την προσωπικότητά του, τα βιώματα, τη φύση της δραστηριότητας ή την ύπαρξη κάποιας ψυχικής διαταραχής (κυρίως κατάθλιψη). Ως συμπεριφορά, έχει τις ρίζες της στο παρελθόν είτε λόγω της αλληλεπίδρασης του ατόμου με το περιβάλλον της παιδικής ηλικίας του, είτε για να διαχειριστεί προσωπικές πεποιθήσεις του, είτε για να ανταπεξέλθει σε παρελθοντικές εμπειρίες. Μέσω της αναβλητικότητας, το άτομο αποσκοπεί στην αντιμετώπιση βαθύτερων αρνητικών πεποιθήσεων που έχει σχηματίσει για τον εαυτό του, οι οποίες φαίνεται ότι συμβάλουν καθοριστικά στην ανάπτυξη και τη διατήρησή της. Οι πεποιθήσεις αυτές συνήθως εμπεριέχουν τα γνωστικά σχήματα της χαμηλής αυτοεκτίμησης, του φόβου της αποτυχίας, της τελειοθηρίας, του έντονου αισθήματος για το καθήκον, του φόβου της κριτικής και της ανημπόριας.
Το κατά πόσο η αναβλητικότητα θα εξελιχθεί από μια φυσιολογική συμπεριφορά σε ένα χρόνιο δυσλειτουργικό μοτίβο εξαρτάται από το βαθμό που επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής του ατόμου. Σε αυτή την περίπτωση, παρόλο που το άτομο αναβάλλει διαρκώς με γνώμονα τα στιγμιαία οφέλη, οι βαθύτερες αιτίες που διαιωνίζουν το πρόβλημα δεν επιλύονται. Αντιθέτως, ο ίδιος εγκλωβίζεται σε ένα φαύλο κύκλο αδράνειας, βιώνοντας θλίψη, απογοήτευση, άγχος, ευερεθιστότητα, ενοχή και χαμηλή κινητοποίηση. Η κατάσταση αυτή συνεπάγεται έκπτωση σε σημαντικούς τομείς, όπως τον επαγγελματικό, τον οικογενειακό, τον κοινωνικό ή τον διαπροσωπικό. Ταυτοχρόνως, επηρεάζεται αρνητικά και η ψυχική υγεία του ατόμου.
Τι μπορώ να κάνω για να αντιμετωπίσω την αναβλητικότητά μου;
- Να θέτω ρεαλιστικούς στόχους, ώστε να είναι άμεσα εφικτοί και να μπορώ να αξιολογήσώ την έκβασή τους.
- Εάν κάποιος στόχος/ δραστηριότητα είναι δύσκολος τον χωρίζω σε επιμέρους βήματα.
- Καθημερινά καταγράφω τις υποχρεώσεις της επόμενης μέρας, ώστε να έχω ένα συγκεκριμένο ημερήσιο πλάνο δράσης.
- Φτιάχνω ένα εβδομαδιαίο ημερολόγιο δραστηριοτήτων, το οποίο θα είναι ισορροπημένο ως προς τη δουλειά/υποχρεώσεις και την ενασχόληση με ευχάριστες δραστηριότητες.
- Έχω στο μυαλό μου ότι το σημαντικότερο είναι η προσωπική μου προσπάθεια. Επομένως, αποφεύγω να κρίνω τις πράξεις αποκλειστικά από την έκβασή τους.
- Δεν ξεχνώ να επιβραβεύω τον εαυτό σου. Εντοπίζω τις αυτό-υποτιμητικές σκέψεις, όπως « Ήταν καθαρά θέμα τύχης που πέρασα το μάθημα.» και τις αντικαθιστώ με περισσότερο επιδοκιμαστικές «Δεν ήταν θέμα τύχης. Παρακολουθούσα με συνέπεια τις παραδόσεις και προετοιμάστηκα καλά.».
- Δεν πιέζω τον εαυτό μου να κάνει πράγματα. Αντικαθιστώ τα «πρέπει» με το «θέλω» ή «θα ήταν καλό για μένα να…».
Πηγές
Beck, J.S. (2016). Εισαγωγή στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία: Τεχνικές και Εφαρμογές.(επιμ. Ελληνικής έκδοσης: Γ. Σίμος). Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
Burns, D. D. (1996). Αισθανθείτε καλά!. (επιμ. Ελληνικής έκδοσης: Γ. Σίμος). Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
Ευτυχία Ψύλλου
Ψυχολόγος
Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική θεραπεία
Ειδικευόμενη στη Γνωσιακή – Συμπεριφορική Θεραπεία των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής
Δύο ξεχωριστές θεατρικές παραστάσεις με διαφορετικό νόημα η κάθε μία. Μια χιουμοριστική αλλά και ευαίσθητη προσέγγιση του αυτισμού και της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής που δεν πρέπει να χάσετε!
- «Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα»: Μια γλυκόπικρη ιστορία για τον αυτισμό, την εφηβεία, τις διαλυμένες οικογένειες και τα μαθηματικά, εμπνευσμένη από το πολυβραβευμένο ομώνυμο μυθιστόρημα του Μαρκ Χάντον.
- «Toc toc»: Πως μπορεί η αναμονή στο σαλονάκι ενός γιατρού να καταλήξει σε ομαδική ψυχοθεραπεία.
http://www.theatrikesskines.gr/portfolio_page/toc-toc/
Αναστασία Στάμου, ΜSc
Παιδοψυχολόγος
Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Θεραπεία
Recent Comments