Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής του ύπνου, οι διαταραχές ύπνου χωρίζονται σε τέσσερις κύριες κατηγορίες:
- Δυσυπνίες,
- Παραϋπνίες,
- Διαταραχές ύπνου που συνδέονται με ψυχιατρικές, νευρολογικές ή άλλες ιατρικές νόσους,
- Άλλες διαταραχές ύπνου
Στην κατηγορία των δυσυπνιών περιλαμβάνεται και η αϋπνία. Ως αυπνία ορίζεται η κατάσταση ανεπαρκούς ποσότητας και/ή ποιότητας του ύπνου, η οποία επιμένει για σημαντικό χρονικό διάστημα. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν καθυστερημένη επέλευση (δυσκολία κατά την έναρξη του ύπνου) ή/και δυσκολία στην συντήρηση του ύπνου (δυσκολία να παραμείνει κανείς σε κατάσταση ύπνου) ή τέλος πρώιμη αφύπνιση. Η αϋπνία διακρίνεται σε:
- Πρωτοπαθής αϋπνία: Αϋπνία που δεν οφείλεται σε καμία σωματική ή ψυχική νόσο. Στην δέκατη αναθεώρηση της Διεθνούς Ταξινόμησης Νόσων (ICD-10) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η μη οργανική αϋπνία περιγράφεται ως “μία κατάσταση μη ικανοποιητικής ποσότητας και/ή ποιότητας ύπνου. Υπάρχουν άτομα που υποφέρουν έντονα από την κακή ποιότητα ύπνου τους, ενώ η ποσότητα ύπνου κρίνεται υποκειμενικά και/ή αντικειμενικά ότι βρίσκεται στα φυσιολογικά όρια”. Βασικά στοιχεία είναι η ύπαρξη αϋπνίας σε συνδυασμό με την μειωμένη λειτουργικότητα κατά την διάρκεια της ημέρας και η υποκειμενική αίσθηση του ατόμου ότι δεν του επαρκεί ο ύπνος. Αυτή η περίπτωση αϋπνίας συσχετίζεται με μαθημένες συμπεριφορές και τρόπους σκέψης που δυσκολεύουν τον ύπνο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αγωνιώδης προσπάθεια κάποιου να κοιμηθεί, κάτι το οποίο γεννά άγχος και αυξημένη σωματική ένταση τα οποία οδηγούν σε αϋπνία, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο. Η έναρξη της διαταραχής τοποθετείται συνήθως κατά την δεύτερη με τρίτη δεκαετία της ζωής του ατόμου.
- Δευτεροπαθής αϋπνία: Όταν η αϋπνία οφείλεται σε προϋπάρχουσα σωματική ή ψυχική νόσο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα σωματικών νόσων που σχετίζονται με την εμφάνιση αϋπνίας είναι: Καρδιαγγειακά νοσήματα, νοσήματα του αναπνευστικού, νοσήματα του γαστρεντερικού, νευρολογικές νόσοι, νοσήματα του ουροποιητικού καθώς και άλλες καταστάσεις (πόνοι, αρθρίτιδες, κακοήθειες, εγκυμοσύνη, κτλ.). Αυτές οι καταστάσεις περιλαμβάνουν τις εξής: ναρκοληψία, διαταραχή του ύπνου που σχετίζεται με την αναπνοή, διαταραχή του ύπνου που σχετίζεται με τον κιρκάδιο ρυθμό, διαταραχές της κίνησης, ή παραϋπνία; διαταραχή του ύπνου που σχετίζεται με μία ψυχική διαταραχή όπως η μείζων καταθλιπτική διαταραχή, η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, διαταραχή του ύπνου που σχετίζεται με τις έμμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας όπως είναι η καφεΐνη, συνταγογραφούμενα φάρμακα ή άλλα φάρμακα.
Ενώ η ποσότητα ύπνου (διάρκεια ύπνου, λανθάνων ύπνος, αριθμός αφυπνίσεων) μπορεί να μετρηθεί με αξιοπιστία σε ένα εργαστήριο ύπνου, η μέτρηση της “ποιότητας ύπνου” γίνετε με κατάλληλα σχεδιασμένες κλίμακες και ερωτηματολόγια.
Η έλλειψη επαρκούς ύπνου δυσχεραίνει την συγκέντρωση, την διαχείριση των συναισθημάτων, ενώ προκαλεί έκπτωση των νοητικών λειτουργιών και αύξηση της ευερεθιστότητας. Γενικότερα οι διαταραχές ύπνου σχετίζονται με σωματικά προβλήματα όπως χρόνιος πόνος, διαβήτης, καρδιαγγειακές, πνευμονολογικές, γαστρεντερικές, ουρολογικές και νευρολογικές παθήσεις. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η αϋπνία, φαίνεται να παίζει έναν διαμεσολαβητικό ρόλο ή ακόμη και να επιταχύνει την ανάπτυξη Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες.
Για την μη-φαρμακευτική θεραπεία της αϋπνίας, η Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής του ύπνου προτείνει την Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία ως την πλέον αποτελεσματική. Επίσης, η υιοθέτηση κανόνων υγιεινής ύπνου μπορεί να βοηθήσουν το άτομο. Τέτοιοι κανόνες είναι η μη λήψη καφεϊνούχων ροφημάτων πριν τον ύπνο, η τήρηση συγκεκριμένης ώρας κατάκλισης και αφύπνισης, η μείωση θορύβων και πηγών φωτός στον χώρο ύπνου, η αποφυγή σύντομων ύπνων κατά την διάρκεια της ημέρας, η αποφυγή έντονης σωματικής άσκησης πριν τον ύπνο, κ.α.
Πηγές:
Παπαρηγόπουλος, Θ. Ψάρρος, Κ. Δικαίος, Δ. (2013) «Διαταραχές Ύπνου», στο Παπαδημητρίου, Γ. Λιάππας, Ι. Λύκουρας, Ε. «Σύγχρονη Ψυχιατρική», Αθήνα, Βήτα Ιατρικές Εκδόσεις.
American Academy of Sleep Medicine (2005), “The International Classification of Sleep Disorders, Revised. Diagnostic and Coding Manual”, Chicago
Dikeos, D. Georgantopoulos, G., (2011), Medical comorbity of sleep disorders, Curr Opin Psychiatry. 2011 Jul;24(4):346-54.
Morgenthaler T, Kramer M, Alessi C, et al. (2006) Practice parameters for the Psychological and Behavioral Treatment of Insomnia: an Update. An American Academy of Sleep Medicine Report. Sleep. 2006;29(11):1415-9.
Psarros, C., Theleritis, C., Kokras N., Lyrakos D., Koborozos A., Kakabakou O., Tzanoulinos G., Katsiki P., Bergiannaki J.D., (2017), Personality characteristics and individual factors associated with PTSD in firefighters one month after extended wildfires. Nord J Psychiatry. 2018 Jan;72(1):17-23
http://psi-gr.tripod.com/sleep_insomnia.pdf
Ανδρουτσάκος Ιωάννης
Ψυχολόγος, MSc
Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Θεραπεία & την Συστημική – Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία
Recent Comments