Monthly Archives

May 2018

Η Μετάβαση στη πατρότητα

By | Uncategorized | No Comments

 cache_728x3000_Analog_medium_507389_32564_3132018

Η αλήθεια είναι πως πολλές φορές ξεχνάμε την αξία της πατρικής φιγούρας, καθώς επισκιάζεται από τη μητρική αν και είναι εξίσου σημαντικός. Υπάρχει πληθώρα άρθρων και βιβλίων που αναφέρονται στη μητρότητα  γι αυτό, σκοπός αυτού του άρθρου  είναι να στρέψει τον προβολέα στον πατέρα, στον συχνά αποκαλούμενο «αφανή ήρωα».

 Ξεκινώντας από την αρχή, από τη περίοδο της εγκυμοσύνης, ο πατέρας αναγκάζεται να βιώσει την ψυχοβιολογική ανάπτυξη του εμβρύου, τη γέννηση και το θηλασμό  από «δεύτερο χέρι», έχοντας μια εμπειρία λιγότερο «αντικειμενική» από εκείνη της μητέρας. Χρειάζεται λοιπόν να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του και να μπει στη διαδικασία να οραματιστεί το βρέφος «υποκειμενικά», το πως είναι, πως θα γίνει και τη μετέπειτα σχέση τους. Επιπλέον η προσοχή όλων είναι στην σύντροφό του και αργότερα στο παιδί. Καθ’ όλη λοιπόν τη φάση της εγκυμοσύνης αλλά και αργότερα, μετά τον τοκετό, οι άνδρες συχνά αισθάνονται παραγκωνισμένοι και βιώνουν συναισθήματα μοναξιάς.

 Η σύντροφος απορροφημένη από τις δικές τις ψυχοσωματικές ανάγκες και εκείνες του παιδιού της, δεν είναι σε θέση να ικανοποιήσει τις ανάγκες του που άλλοτε ικανοποιούσε και ανάγκες οι οποίες με τον καιρό εντείνονται.  Αυτή ακριβώς η έλλειψη αναγκών προσοχής και ενδιαφέροντος που μένουν ανικανοποίητες μπορούν να του προκαλέσουν από ψυχαναλυτική σκοπιά την αναβίωση αισθημάτων εγκατάλειψης και ανεκπλήρωτων αναγκών από τη μητέρα των παιδικών του χρόνων. Παραδείγματα τέτοια θα μπορούσαν να ήταν όταν η μητέρα του έμεινε έγκυος στο αδελφάκι του ή κατά  το οιδιπόδειο σύνδρομο όπου αναγκάστηκε να απομακρυνθεί. Οι ταυτίσεις με τον πατέρα ή τη μητέρα της παιδικής και ενήλικης ζωής και η διεργασία των ταυτίσεων αυτών, παίζουν σημαντικό ρόλο στη μετάβαση και ταυτότητα του πατρικού ρόλου. Σύμφωνα με έρευνες, όσοι είχαν ένα συναισθηματικά «απών» πατέρα και δεν τον είχαν «χορτάσει», δυσκολεύονταν  να ανακτήσουν επαφή με τον «καλό πατέρα» και δυσκολεύονταν στο να συντονιστούν με τις συντρόφους τους σχηματίζοντας μια «συμμαχία εγκυμοσύνης».

 Βιώνουν με δέος το τέλος της εγκυμοσύνης και τον τοκετό, καθώς γίνεται «κάτι» πέρα από τη δυνατότητα ελέγχου του πατέρα το οποίο στα μάτια τους μπορεί να φαντάζει σχεδόν μαγικό. Υπάρχουν άντρες που το αντιμετωπίζουν με δέος και θαυμασμό και άντρες που το αντιμετωπίζουν με φρίκη.  Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο, οτι οι περισσότεροι άνδρες που είναι παρόντες στο τοκετό βιώνουν ένα νεο επίπεδο συναισθήματος, άλλοτε πολύ θετικό και άλλοτε πολύ αρνητικό.

 Ας μη ξεχνάμε και το φαινόμενο «couvade» ή αλλιώς «λοχεία του συζύγου» κατά το οποίο κάποιοι άνδρες έχουν συμπτωματολογία παρόμοια με εκείνη της εγκυμονούσας συντρόφου τους στα πλαίσια της ταύτισης μαζί της (μειωμένη όρεξη για φαγητό στην αρχή, ναυτία,  στομαχόπονο, μεγάλη αύξηση βάρους κ.α).  Τα συμπτώματα αυτά τις περισσότερες φορές περνούν απαρατήρητα  και από τους ίδιους, μη μπαίνοντας στη διαδικασία να τα συνδέσουν με την εγκυμοσύνη της συντρόφους και χωρίς να επισκεφτούν κάποιον ιατρό. Μοιάζει σαν να προτιμούν να υποφέρουν σιωπηλά. Εξάλλου ούτε οι γύρω δίνουν σημασία στα συμπτώματα αυτά καθώς το σύνδρομο αυτό δεν είναι κάτι ευρέως γνωστό και αναγνωρισμένο από την κοινωνία. Σύμφωνα με την Delaisi de Parseval (1981),  είναι σημαντική η αποδοχή αυτής κατάστασης ώστε να επιτραπεί στον άνδρα, έστω με αυτό τον μερικό τρόπο, να βιώσει τη σωματική διάσταση της πατρότητας.

 Ποικίλες μελέτες δείχνουν ιδιαίτερα αυξημένο άγχος σε επικείμενους πατέρες, το οποίο ξεκινά κατά την εγκυμοσύνη και εκτείνεται εως και τα τρία πρώτα έτη ζωής του παιδιού. Πέρα από το ψυχολογικό κομμάτι που αναφέραμε περί ταύτισης και συναισθήματος μοναξιάς, υπάρχει και το συνειδητό επίπεδο κατά το οποίο οι άνδρες βιώνουν μεγάλες αλλαγές στην αίσθηση των υποχρεώσεων απέναντι στο παιδί και αβεβαιότητα στο κατά πόσο το παιδί θα επηρεάσει τη συζυγική σχέση και τη προσωπική τους ζωή.

 Όλα αυτά όμως αποτελούν κομμάτι της τυπικής εξελικτικής διεργασίας των ανδρών και όχι κάποια μορφή ψυχοπαθολογίας. Καθώς αυτή η αποσταθεροποίηση μπορεί να οδηγήσει σε μια νέα ανελικτική πορεία.

 Σύμφωνα με έρευνες στις οποίες πήραν μέρος Έλληνες άνδρες, φάνηκε οτι η ενεργητική συμμετοχή του άνδρα στην εγκυμοσύνη της συντρόφου και στη φροντίδα του βρέφους καθώς και η θετική εμπειρία του τοκετού, μειώνουν σημαντικά τα επίπεδα άγχους τους.

 Ας μη ξεχνάμε λοιπόν οτι κάθε φορά που γεννιέται ένα παιδί, δε γεννιέται μόνο μια μητέρα αλλά και ένας πατέρας ο οποίος είναι εξίσου σημαντικός αρωγός στη ψυχοσωματική υγεία και φροντίδα τόσο του παιδιού όσο και της μητέρας.

Πηγή:  Δραγώνα, Θ. & Τσιάντης, Γ. (2008). Μωρά και μητέρες Ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και υγεία στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής. Εκδόσεις  Καστανιώτη

Ουρανία Ζερικιώτη, ΜSc

Ψυχολόγος της Υγείας

Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Θεραπεία