May 2019

(Το παρόν άρθρο είναι βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο των Αντέλ Φέιμπερ & Ιλέιν Μάζλις
Εκδόσεις Πατάκη, 2018)

Οι σχέσεις των γονιών με τα παιδιά τους αποτελεί και θα αποτελεί ένα επίμαχο θέμα συζήτησης και προβληματισμού τόσο ανάμεσα στους ίδιους τους γονείς όσο και στον ευρύτερο επιστημονικό κόσμο. Ειδικοί από τον χώρο της εκπαίδευσης και της ψυχολογίας έχουν εκφράσει κατά καιρούς το ενδιαφέρον τους για την άμβλυνση των διαφορών που σημειώνονται ανάμεσα σε γονείς και παιδιά προσπαθώντας να ρίξουν φως στις σχέσεις των ‘δύο αυτών κόσμων’ ώστε να αναζητηθούν νέοι, και περισσότερο λειτουργικοί, δίαυλοι επικοινωνίας.
Οι συγγραφείς του βιβλίου «Πώς να μιλάτε στα παιδιά ώστε να σας ακούν και πώς να τα ακούτε ώστε να σας μιλούν» αφουγκραζόμενοι τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς γονέων αλλά και εκπαιδευτικών επιχειρούν να μεταλαμπαδεύσουν έναν εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας μεταξύ γονέων και παιδιών, χαράσσοντας έτσι νέα μονοπάτια για την ανάπτυξη και καλλιέργεια δεξιοτήτων.
Οι μέθοδοι επικοινωνίας που παρουσιάζονται προκύπτουν μέσα από εικονογραφημένους διαλόγους κάνοντας έτσι λιγότερο επώδυνη και κοπιαστική την ενασχόληση των γονιών με το συγκεκριμένο βιβλίο. Μια εικόνα χίλιες λέξεις, εξάλλου! Καθώς ο γονιός περιπλανιέται στις σελίδες του ανακαλύπτει νέους τρόπους για την επίλυση των προβλημάτων που αναφύονται είτε λόγω της σκληρής καθημερινότητας είτε λόγω της σχέσης γονιού-παιδιού που ‘εκ φύσεως’ εμπεριέχει διαφορές. Η μεγάλη χρησιμότητα του βιβλίου έγκειται στο ότι είναι γραμμένο με απλό και κατανοητό τρόπο, με παραδειγματικούς διαλόγους και εικόνες μέσω των οποίων ο γονιός μπορεί να αναγνωρίσει δικές του συνήθειες και τρόπους σκέψης. Το αντιπαράδειγμα μιας κατάστασης ανάμεσα στον γονιό και το παιδί είναι επίσης ένα πολύ βοηθητικό εργαλείο που σκοπό έχει να εγχαράξει στον γονιό έναν διαφορετικό, και μάλλον περισσότερο αποτελεσματικό, τρόπο επικοινωνίας. Στο τέλος των κεφαλαίων υπάρχουν προτεινόμενες εργασίες τις οποίες ο ενδιαφερόμενος γονιός μπορεί να εφαρμόσει, αφού όμως πρώτα ενσταλάξει μέσα του η γνώση και του γίνει τόσο οικεία που να μπορεί να πάρει σάρκα και οστά ως φυσική απόρροια της προσωπικότητάς του.
Διαχείριση συναισθημάτων, καλλιέργεια συνεργασίας, εναλλακτικές επιλογές αντί για τιμωρία, ενθάρρυνση της αυτονομίας, έπαινος είναι κάποια από τα καίρια θέματα που αναπτύσσονται διεξοδικά στο παρόν βιβλίο. Τέλος, οι αυτοαποκαλύψεις των συγγραφέων ασκούν καταλυτική επίδραση στην αντιμετώπιση καταστάσεων, μιας και η σκέψη ότι τα πάντα μπορούν να συμβούν και στις καλύτερες οικογένειες, είναι αρκετά αγχολυτική και παρήγορη!

Κατερίνα Λεβάκη

Ψυχολόγος

Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφορική Θεραπεία

Διδάκτωρ Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης

Οι άνθρωποι συχνά δυσκολευόμαστε να μιλάμε για συναισθήματα.

Οι περισσότεροι ως παιδιά, είχαμε καλή πρόσβαση στα συναισθήματά μας. Στην πορεία της ζωής μάθαμε από τους ενήλικες /την κοινωνία ότι δεν «επιτρέπεται» ή ότι δεν είναι καλό να εκφράζουμε πάντα τα συναισθήματά μας. Χάσαμε δηλαδή με την πάροδο των χρόνων τον αυθορμητισμό που είχαμε ως παιδιά στην έκφρασή τους.

’Ετσι σήμερα, ως ενήλικες, έχουμε την τάση να απωθούμε τα δυσάρεστα συναισθήματα (όπως είναι ο φόβος, η θλίψη, ο θυμός,η ενοχή, η ντροπή κ.α.) Κι αυτό εν μέρει γιατί φοβόμαστε ότι θα θεωρηθούμε αδύναμοι, υστερικοί, υπερβολικοί κτλ. Ή μπορεί να φοβόμαστε ότι θα καταρρεύσουμε και ότι δε θα μπορέσουμε να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας. Σε κάποιους ανθρώπους οι φόβοι αυτοί είναι τόσο έντονοι και η αποφυγή των δυσάρεστων συναισθημάτων τόσο συχνή,ώστε αυτό καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την προσωπικότητά τους ( με πολλές αρνητικές συνέπειες στην υγεία , στις σχέσεις και στη ζωή γενικότερα).

Κι αυτό γιατί τα συναισθήματα δεν εξαφανίζονται έτσι απλά και η απώθησή τους κοστίζει πολλή ενέργεια. Είναι σαν να σπρώχνουμε μια μπάλα προς τα κάτω μέσα στο νερό. Η μπάλα έχει την τάση να ανεβαίνει συνεχώς προς την επιφάνεια.

Αυτή την ενέργεια τελικά τη στερούμαστε από άλλους τομείς της ζωής μας και έτσι δεν ευχαριστιόμαστε τη ζωή μας στο έπακρο. Επίσης μακροπρόθεσμα τα καταπιεσμένα συναισθήματα επηρεάζουν αρνητικά την υγεία μας. Το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενεί και γινόμαστε ευάλωτοι σε ιούς και ασθένειες.

Ακόμα και αν μας είναι δύσκολο, η μοναδική λύση βρίσκεται στη βίωση των συναισθημάτων. Η ενέργεια που καταναλώνεται διαφορετικά στην απώθηση ενός συναισθήματος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την επεξεργασία του συναισθήματος. Έτσι απελευθερώνεται ενέργεια η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε άλλους τομείς της ζωής μας. Αυτό έχει σαν συνέπεια ότι τα θετικά συναισθήματα αποκτούν περισσότερο χώρο. Αν αποδεχτούμε ότι τα δύσκολα συναισθήματα ανήκουν στη ζωή, τότε μπορούμε να χαρούμε περισσότερο και τα θετικά συναισθήματα.

Όποιος αισθάνεται ότι έχει δυσκολία σε αυτό τον τομέα και βλέπει την υγεία του να επηρεάζεται αρνητικά από αυτό, δε θα πρέπει να διστάσει να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να μας βοηθήσει σημαντικά να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τα συναισθήματά μας και να μάθουμε να τα διαχειριζόμαστε καλύτερα βελτιώνοντας την υγεία μας και αποκτώντας καλύτερη ποιότητα ζωής.

Γεωργία Μαριακάκη, ΜSc

Κλινική Ψυχολόγος

Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Θεραπεία

Πόσες φορές έχετε  βρεθεί στη θέση που ενώ θέλετε να πείτε  «ΟΧΙ»,  τελικά η απάντηση που βγαίνει από τα χείλη σας είναι «ΝΑΙ»;  Αν, συνήθως,  βιώνετε δυσάρεστα συναισθήματα όταν κάποιος απαντά αρνητικά στα λεγόμενά σας, τότε είναι αναμενόμενο να σας είναι εξίσου δύσκολο να πείτε και εσείς  όχι στους άλλους, γιατί  πιστεύετε  ότι έτσι θα τους δυσαρεστήσετε.

Στην πραγματικότητα, ο τρόπος και η συχνότητα με την οποία ο καθένας χειρίζεται  το όχι, υποδεικνύει τις βαθύτερες πεποιθήσεις του σχετικά με την ανάγκη του για αποδοχή, όπως «Πρέπει να ευχαριστώ  τους άλλους», «Είναι εγωιστικό να βάζω τον εαυτό μου πάνω από τους άλλους», «Αν δυσαρεστήσω κάποιον, θα με απορρίψει», «Αν αρνηθώ, δεν είμαι καλή κόρη/ φίλη/ συνάδελφος κλπ.».  Αν ανήκετε και εσείς σε αυτούς τους ανθρώπους, έχετε αναρωτηθεί ποτέ τη αναλογία ανάμεσα στα ναι προς τον εαυτό σας και στα ναι προς τους άλλους;  Αν το κάνετε είναι πιθανό να δείτε ότι ενώ σας είναι δύσκολο να πείτε όχι στους άλλους, την ίδια στιγμή το λέτε, με ευκολία,  στον εαυτό  σας και τις ανάγκες  του.  Ερευνητικά, έχει φανεί ότι η δυσκολία των ανθρώπων να πουν όχι, σε βάθος χρόνου  επιβαρύνει την ψυχική τους υγεία, καθώς  συνδέεται με χαμηλή αυτοπεποίθηση, αρνητικά συναισθήματα , άγχος και κατάθλιψη.

Μήπως, λοιπόν, έχει έρθει η στιγμή να δείτε το όχι και από τη θετική του πλευρά; Γιατί όσο περίεργο και αν ακούγεται, αυτή η αρνητικά χρωματισμένη λέξη στην ουσία αποτελεί  το μέσο επίλυσης της εσωτερικής σας σύγκρουσης ανάμεσα στην επιθυμία σας να σας αποδέχονται  και της ανάγκης σας να διεκδικείτε  τα θέλω σας. Κάθε φορά που λέτε ναι  για να σας αγκαλιάσουν οι άλλοι, είναι σημαντικό να σκεφτείτε ότι λέγοντας όχι,  αγκαλιάζετε οι ίδιοι τον εαυτό σας.  Ουσιαστικά το δίλλημα «Να δεχτώ ή να αρνηθώ» σε μια δεύτερη ανάγνωση εμπεριέχει τις εξής δυο προοπτικές: «Να δείξω ένα ευχάριστο άτομο για τους  άλλους ή  την αληθινή μου προσωπικότητα;» Η στιγμή που λέμε όχι αφορά μια συγκριμένη κατάσταση σε μια συγκεκριμένη στιγμή  και είναι αποτέλεσμα αυτογνωσίας. Μια παραδοχή ότι  ξέρω τον εαυτό και τις επιθυμίες μου και με εμπιστεύομαι!

Αδιαμφισβήτητα, το να πείτε όχι δεν είναι μια εύκολη αποστολή.  Για να είστε σε θέση να την φέρετε εις πέρας με επιτυχία, χρειάζεται  χρόνος,  προσπάθεια και υποστήριξη.  Χρειάζεται, να γνωρίσετε ξανά τον εαυτό σας, να ενισχύσετε τη δυναμική σας και να εξασκηθείτε στις δεξιότητες  θετικής επικοινωνίας. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι  το να λέτε όχι σημαίνει ότι θέτετε όρια και αυτό δεν είναι μια πράξη εγωιστική. Είναι ένδειξη ότι αγαπάτε τον εαυτό σας και τον φροντίζετε.

Ευτυχία Ψύλλου

Ψυχολόγος

Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική θεραπεία 

Ειδικευόμενη στη Γνωσιακή – Συμπεριφορική Θεραπεία των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής

Πηγές

Γαλανάκης, Μ. & Σταλίκας, Α. (2017). Ευτυχία Τώρα! Η δύναμη των θετικών συναισθημάτων. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική