Ο όρος «αυτοεκτίμηση» αφορά στις σκέψεις, πεποιθήσεις, προσδοκίες, συναισθήματα κτλ που έχουμε για τον εαυτό μας. Με άλλα λόγια αυτά που πιστεύουμε ότι είμαστε, ότι μπορούμε να καταφέρουμε, ότι σκέφτονται οι άλλοι για εμάς.
Η χαμηλη αυτοεκτίμηση μπορεί να εκφράζεται μέσα από συνεχή αρνητική αυτοκριτκή και αμφιβολίες, δυσκολία λήψης αποφάσεων, προσαρμογή της γνώμης μας στη γνώμη των άλλων, αποφυγή «δύσκολων» καταστάσεων, παθολογικές σχέσεις, έλλειψη διεκδικητικής συμπεριφοράς κ.α. Αντίθετα ο άνθρωπος με υγιή αυτοεκτίμηση έχει μια θετική στάση απέναντι στη ζωή και στον εαυτό του, απέναντι στα λάθη που κάνει και τις δυσκολίες του, παίρνει αποφάσεις, διεκδικεί τα δικαιώματά του και μπορεί να θέτει στόχους με σιγουριά.
Η αυτοεκτίμηση χτίζεται σε νεαρή ηλικία, κυρίως μέσα από τις σχέσεις που έχει το παιδί με τους γονείς, τους συνομηλίκους και «σημαντικούς άλλους». Ο γονιός που απορρίπτει το παιδί του, δεν το επιβραβεύει, αδιαφορεί και/ή δεν το αποδέχεται όπως πραγματικά είναι συντελεί στη δημιουργία ενός σαθρού υπόβαθρου που θα καθορίσει τη μετέπειτα ζωή του. Θα καθορίσει τη συμπεριφορά του, τις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους και σε τελική ανάλυση την ευτυχία του.
Δεν είναι απαραίτητο ότι κάποιος άνθρωπος έχει την ίδια «χαμηλή αυτοεκτίμηση» σε όλους τους τομείς της ζωής του. Μπορεί κάποιος για παράδειγμα να έχει «χαμηλή αυτοεκτίμηση» στον τομέα των ερωτικών σχέσεων, αλλά να αισθάνεται σιγουριά στον επαγγελματικό τομέα. Πολύ συχνά μάλιστα η «έλλειψη αυτοπεποίθησης» σε έναν τομέα (π.χ. στις σχέσεις) μπορεί να οδηγήσει το άτομο σε «υπερλειτουργία» σε άλλον τομέα (π.χ. κυνήγι καριέρας), μέσα στα πλαίσια μιας προσπάθειας «υπερ-αναπλήρωσης» του αισθήματος ανασφάλειας στον άλλο τομέα.
Σήμερα πολλοί από εμάς βασίζουμε την αυτοεκτίμηση στις επιτυχίες μας. Η αυτοεκτίμηση όμως αυτή που στηρίζεται στις επιτυχίες μας είναι στην πραγματικότητα μια «ψευδοεκτίμηση». Η πραγματική αυτοεκτίμηση στηρίζεται στην προσωπική μας αίσθηση αυτοσεβασμού, την οποία είτε αποκτήσαμε ήδη στην παιδική μας ηλικία είτε όχι, και η οποία δεν μπορεί να στηριχτεί στην εμφάνιση, το ταλέντο, την επαγγελματική επιτυχία,το κοινωνικό status, τα χρήματα κτλ. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το ότι πολλά διάσημα άτομα με πολλά χρήματα και άτομα που έχουν καταφέρει πολλά στη ζωή τους δεν έχουν παρόλα αυτά καλή σχέση με τον εαυτό τους, πάσχουν από κατάθλιψη και ενίοτε φτάνουν και μέχρι την αυτοκτονία (Marylin Monroe, Robin Williams κ.α)
Δεν είναι όμως ποτέ αργά να βελτιώσουμε την πληγωμένη μας αυτοεκτίμηση. Αυτό είναι κάτι που γίνεται μέσω της ψυχοθεραπείας, η οποία μας παρέχει «διορθωτικές εμπειρίες» πάνω στις αρνητικές εμπειρίες του παρελθόντος, βοηθώντας μας να βελτιώσουμε συναισθηματικές ελλείψεις, για τη δημιουργία των οποίων ναι μεν δε φταίγαμε εμείς, τις οποίες όμως παρόλα αυτά υποστήκαμε. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να μας βοηθήσει να ξεφύγουμε από το άγχος, τη θλίψη και την παθολογία που η «χαμηλή αυτοεκτίμηση» συνεπάγεται και να βελτιώσουμε σημαντικά το επίπεδο της ζωής μας. Αρκεί να βρούμε το θάρρος να κάνουμε αυτό το βήμα.
Γεωργία Μαριακάκη, ΜSc
Κλινική Ψυχολόγος
Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Θεραπεία