Η συναισθηματική νοημοσύνη ορίζεται ως «η ικανότητα να μπορεί κάποιος να παρακολουθεί και να ρυθμίζει τα δικά του συναισθήματα και αυτά των άλλων και να τα χρησιμοποιεί ως οδηγό για σκέψη και δράση» (Mayer & Salovey, 1990). Αποτελεί μια σχετικά καινούρια έννοια στο χώρο της ψυχολογίας. Μόλις στις αρχές του 20ου αιώνα άρχισε να μετατοπίζεται το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας σε πιο διευρυμένες προσεγγίσεις της έννοιας της νοημοσύνης, θεωρώντας ότι και οι μη νοητικές ικανότητες του ατόμου έχουν ουσιαστική σημασία για την επιτυχία του στη ζωή.
Η συναισθηματική νοημοσύνη, ως ένα σύνολο διαπροσωπικών και ενδοπροσωπικών ικανοτήτων, θεωρείται ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας, τόσο για την ψυχική υγεία του ατόμου όσο και για την επιτυχία και την ευτυχία του στη ζωή. Αρκετοί ερευνητές υποστηρίζουν πως τα άτομα με υψηλές βαθμολογίες στις κλίμακες της συναισθηματικής νοημοσύνης απολαμβάνουν υψηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή, είναι σε θέση να ρυθμίζουν καλύτερα τη διάθεσή τους, βιώνουν θετικότερα συναισθήματα στην καθημερινότητά τους και εισπράττουν μεγαλύτερη ικανοποίηση από τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Αντιθέτως, τα χαμηλά επίπεδά της συναισθηματικής νοημοσύνης σχετίζονται με τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, την κατανάλωση αλκοόλ και την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη.
Η συναισθηματική νοημοσύνη προϋποθέτει να είμαστε πρώτα εμείς οι ίδιοι σε επαφή με τα συναισθήματά μας και να τα ρυθμίζουμε αποτελεσματικά. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται:
- Να αποδεχόμαστε όλα μας τα συναισθήματα είτε είναι «θετικά», όπως η χαρά ή η αγάπη, είτε «αρνητικά», όπως ο θυμός, η λύπη ή ο θυμός.
- Να μην τα επικρίνουμε ή να προσπαθούμε να τα αλλάξουμε, αλλά να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να τα βιώνει.
- Να θυμόμαστε ότι κάθε συναίσθημα είναι μια φυσιολογική αντίδραση στην κατάσταση που βιώνομαι τη δεδομένη στιγμή και εξηγείται βιολογικά. Για παράδειγμα, τη στιγμή που νιώθουμε φόβο, το σώμα προετοιμάζεται για δράση απέναντι στην απειλή.
- Να θυμόμαστε ότι όταν βιώνουμε συναισθήματα όπως το άγχος, ο θυμός ή ο φόβος δεν σημαίνει ότι έχουμε αποτύχει.
Έχοντας επίγνωση των συναισθημάτων μας, μπορούμε να είμαστε ανοικτοί τόσο στις προσωπικές συναισθηματικές μας εμπειρίες όσο και σε αυτές που εκφράζουν οι γύρω μας και να τις διαχειριζόμαστε θετικά. Με τον τρόπο αυτό, η συναισθηματική μας νοημοσύνη επιδρά θετικά στην ποιότητα της καθημερινής μας ζωής και προάγει την ψυχική μας ευεξία.
Ευτυχία Ψύλλου
Ψυχολόγος
Ειδίκευση στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική θεραπεία
Ειδικευόμενη στη Γνωσιακή – Συμπεριφορική Θεραπεία των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής
Πηγές
Austin, E. J., Saklofske, D. H., & Egan, V. (2005). Personality, well-being and health correlates of trait emotional intelligence. Personality and Individual differences, 38(3), 547-558.
Bar-On, R. (1997). BarOn Emotional Quotient Inventory (EQ-i): Technical manual. Toronto, Canada: Multi-Health Systems.
Ciarrochi, J., Deane, F. P. & Anderson, S. (2002). Emotional Intelligence moderates the relationship between stress and mental health. Personality and Individual Differences, 32, 197-209).
Goleman, D. (1998). Συναισθηματική Νοημοσύνη: Γιατί το «EQ» είναι πιο σημαντικό από το «IQ»; Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα.
Salovey,P. &Mayer,J.D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition, and Personality, Vol.9, No.3, pp.185-202
Zeidner, M., &Olnick-Shmesh, D. (2010). Emotional intelligence and subjective well-being revisited. Personality and Individual Differences, 48(4), 431-435